Để hiểu rõ vì sao cổ phiếu ngành chứng khoán thường bùng nổ mỗi khi thị trường phục hồi, chúng ta cần quay lại gốc rễ: chuỗi giá trị ngành chứng khoán. Đây là mô hình mô tả cách các công ty chứng khoán tạo ra giá trị – từ nguồn vốn ban đầu cho đến các hoạt động kinh doanh cốt lõi và đầu ra lợi nhuận. Cùng đi sâu phân tích từng mắt xích trong chuỗi giá trị này.
1. Đầu vào – Vốn là xương sống
Các công ty chứng khoán hoạt động như những tổ chức tài chính trung gian, và để vận hành hiệu quả, họ cần có nguồn vốn đủ lớn. Hai nguồn vốn chính là:
Vốn góp từ cổ đông: Là vốn chủ sở hữu, phản ánh sức mạnh tài chính và khả năng mở rộng quy mô.
Nợ vay: Bao gồm vay ngân hàng và phát hành trái phiếu – nguồn lực giúp các công ty tăng cường hoạt động kinh doanh.
2. Hoạt động kinh doanh cốt lõi – Nơi sinh ra lợi nhuận
Dù có thể chia nhỏ thành nhiều mảng, phần lớn hoạt động của các công ty chứng khoán xoay quanh 3 mảng chính:
🔹 Dịch vụ chứng khoán (Brokerage Services)
Bao gồm mở tài khoản, tư vấn đầu tư, lưu ký, cho vay margin… Tuy nhiên, lợi nhuận từ môi giới đang giảm, chỉ còn khoảng 5% do xu hướng “zero fee” (miễn phí giao dịch) – môi giới trở thành công cụ thu hút khách hàng thay vì mang lại doanh thu lớn.
🔹 Tự doanh (Proprietary Trading)
Là hoạt động đầu tư trực tiếp bằng vốn tự có của công ty vào cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ tiền gửi… Mảng này chiếm đến 47% tổng lợi nhuận toàn ngành, và chịu ảnh hưởng mạnh từ diễn biến thị trường. Khi thị trường sôi động, tự doanh bứt phá; ngược lại, nếu thị trường trầm lắng, lợi nhuận sẽ co hẹp.
📌 Ví dụ: SSI là một trong những công ty nổi bật với tỷ trọng lợi nhuận từ tự doanh lên đến 50%.
🔹 Ngân hàng đầu tư (Investment Banking – IB)
Bao gồm tư vấn IPO, M&A, phát hành trái phiếu… nhưng hiện tại chỉ đóng vai trò phụ, chiếm tỷ trọng thấp nhất trong cơ cấu lợi nhuận.
3. Đầu ra – Cơ cấu lợi nhuận toàn ngành
Ảnh
Trong 12 tháng gần nhất, ngành chứng khoán cho thấy hai “mũi nhọn” chính:
✅ Cho vay ký quỹ (Margin Lending): Chiếm 46% tổng lợi nhuận
Đây là mảng ổn định nhất, ít chịu ảnh hưởng từ biến động thị trường. Thời điểm bài viết này được researcb, tại Quý 3/2024, dư nợ margin lập đỉnh 228.000 tỷ đồng, phần lớn tập trung vào nhóm cổ phiếu ngân hàng – ổn định và ít rủi ro hơn trước đây. Các công ty có tỷ lệ cho vay cao như HCM (gần 200% vốn chủ), FTS, MBS, CTS… đang khai thác rất tốt mảng này.
✅ Tự doanh: Chiếm 47% tổng lợi nhuận
Tuy có biến động, nhưng vẫn giữ nền lợi nhuận cao, đặc biệt trong những giai đoạn thị trường khởi sắc.
⚠️ Môi giới & Ngân hàng đầu tư: Chiếm tỷ trọng nhỏ
Ảnh
Vì sao cổ phiếu chứng khoán “nổi sóng” khi thị trường tăng?
- Khách hàng quay lại giao dịch nhiều hơn, kéo theo doanh thu môi giới cải thiện. Công ty chứng khoán đầu tư tự doanh lãi đậm nhờ đón đúng sóng thị trường.
- Nhu cầu vay margin tăng vọt, giúp các công ty thu về khoản lãi suất khổng lồ.
👉 Tất cả điều này thổi kỳ vọng vào lợi nhuận tương lai của các công ty chứng khoán – lý do khiến cổ phiếu ngành này thường “chạy trước” khi VN-Index bắt đầu tăng tốc.
Kết luận
Hiểu rõ chuỗi giá trị ngành chứng khoán không chỉ giúp bạn nắm được cơ cấu vận hành và lợi nhuận của các công ty trong ngành, mà còn lý giải vì sao cổ phiếu chứng khoán luôn nằm trong danh mục ưu tiên của các nhà đầu tư khi thị trường hồi phục.
Trong bối cảnh thị trường còn nhiều ẩn số, mảng cho vay margin vẫn là điểm tựa lợi nhuận, trong khi tự doanh sẽ là cú hích lớn nếu thị trường sớm thoát đáy. Hãy quan sát kỹ hai mảng này nếu bạn muốn hiểu sâu và đầu tư hiệu quả vào cổ phiếu chứng khoán!